دانستنیهای آموزش های کیفری

دانستنیهای آموزش های کیفری
 

دانستنیهای آموزش های کیفری
در جرایمی که هم دارای جنبه عمومی و هم جنبه خصوصی‌اند مانند جرم خیانت در امانت، قتل، کلاهبرداری و تصرف عدوانی، دادسرا علاوه بر پاسداری از حقوق عمومی و جامعه مکلف است تا به شکایت شاکی خصوصی نیز رسیدگی کند..

اصولاً یکی از جهات قانونی برای شروع به تحقیق در دادسرا شکایت شاکی است و با شکایت شاکی، دادسرا موظف به رسیدگی می‌شود و نمی‌تواند از رسیدگی به آن امتناع کند.

الف- شاکی:

شاکی می‌تواند شخصاً یا توسط وکیل شکایت کند. هنگام تحقیقات از شاکی توجه به نکات زیر ضروری است:

1- پرسش از او درباره مشخصات و نشانی‌اش و احراز هویت و سمت او در طرح شکایت، زیرا چه بسا شخصی اعلام شکایت کند ولی در طرح آن ذی‌نفع نباشد. برای مثال در جرایم قابل گذشت مانند ترک انفاق، فحاشی و... اگر اعلام کنندة شکایت ذی‌نفع در طرح دعوی نباشد دادسرا به شکایت او ترتیب اثر نخواهد داد. مانند این‌که فردی به نام احمد به خاطر ترک انفاق دوستش از سوی همسر او طرح شکایت کند که در این حالت چون نامبرده فاقد سمت در طرح شکایت است و ذی‌نفع نیست، به شکایت او ترتیب اثر داده نمی‌شود.

2- تفهیم این موضوع به شاکی که نشانی اعلامی از سوی او محل اقامت قانونی‌اش محسوب می‌شود و چنانچه محل اقامتش را تغییر دهد باید محل اقامت جدیدش را اعلام کند درغیر این صورت احضاریه‌ها به محل اقامت سابق او فرستاده خواهد شد.

3- شاکی موظف است موضوع شکایت خود را اعلام کند البته این توقع درستی نیست که فرض کنیم. همه شکات با اصلاحات حقوقی آشنا باشند ولی باید به روشنی موضوع شکایت خود را بیان کند.

البته تشخیص این که عمل ارتکابی از سوی متهم چه عنوانی دارد با قاضی است، برای مثال شاکی تحت عنوان سرقت از متهم شکایت می‌کند ولی قاضی متوجه می‌شود که عمل ارتکابی از سوی متهم، کلاهبرداری یا خیانت در امانت نیست. با این حال این امر موجب نخواهد شد که قاضی به شکایت شاکی ترتیب اثر ندهد.

4- زمان و مکان وقوع جرم نیز دارای اهمیت است زیرا در برخی جرایم برای مثال اگر قتل در ماه حرام(ذیقعده، ذیحجه، محرم، رجب) واقع شود در پرداخت دیه یک سوم به اصل دیه اضافه خواهد شد و یا در خصوص مکان جرم اگر محل وقوع جرم در حوزه قضایی شهرستان کرج و محل کشف جرم تهران باشد دادسرای کرج صلاحیت رسیدگی به جرم را خواهد داشت.

5- ضرر و زیان مالی که به شاکی وارد شده است. برای مثال در جرم تصادف رانندگی منجر به صدمه بدنی و خسارت به خودرو متضرر از جرم باشد به طور تقریبی خسارت وارده به خود را معین کند. این امر حتی در تعیین نوع قرار تأمین صادره بر متهم اثرگذار است.

6- باید از شاکی در خصوص دلایل اثباتی ادعایش تحقیق کرد و اگر شهودی از سوی او معرفی شد، از گواهان تحقیق به عمل آورد.

7- شاکی باید دقیقاً و صریحاً بیان کند که از چه شخص شاکی است.

*قضات و ضابطان دادگستری وظیفه دارند همه وقت شکایت کتبی یا شفاهی را قبول کنند.

*شاکی حق دارد از صورت جلسه‌های تحقیقات مقدماتی تا جایی که منافی با محرمانه بودن تحقیقات نباشد با هزینه خودش رونوشت بگیرد.

*شاکی می‌تواند از دادسرا تقاضا کند تا از اموال متهم به میزان ضرر و زیان وارده تأمین شود.

* اگر شاکی تعمداً اقدام به طرح شکایت خلاف واقع کند و به ناحق به دیگری تهمت وارد کند، قابل تعقیب است و باید خسارت وارده را جبران کند.

ب) متهم

قاعده اصلی آن است که نمی‌توان هیچ‌کس را در مظان اتهام قرار داد مگر آنکه از قبل دلایل کافی برای آن وجود داشته باشد.

پس از آنکه دلایل کافی برای تفهیم وجود داشت و متهم به طریق قانونی احضار یا دستگیر شد در نخستین فرصت و قبل از اتمام24 ساعت از زمان دستگیری باید صریحاً و به روشنی دلایل توجه اتهام به او تفهیم شود. در تحقیق از متهم توجه به نکات زیر ضروری است.:

1- اصولاً متهم حق دارد یک نفر وکیل همراه خود داشته باشد تا هنگام تحقیق در جلسه تحقیقات حضور پیدا کند.

2- قاضی مکلف است هویت متهم را احراز کند حتی اگر متهم از بیان آن خودداری کند.

3- متهم حق دارد در مقابل پرسشهای قاضی سکوت اختیار کند و نیز از امضای صورت جلسه تحقیقات خودداری کند.

4- قاضی باید مشخصات کامل متهم و نشانی دقیق او را در برگه تحقیقات بیاورد و هماننند تحقیق از شاکی به او تفهیم کند که نشانی اعلامی از سوی محل اقامت قانونی‌اش محسوب خواهد شد.

5- پرسشها از متهم باید در خصوص جرم ارتکابی باشد نه موضوعات دیگر برای مثال در جرم سرقت قاضی حق ندارد از متهم درباره رابطه جنسی او در دوران جوانی با دیگری پرسش کند. یا این‌که قبل از تفهیم اتهام کاغذ سفید را در اختیار او قرار دهد تا در مورد گناهانی که تاکنون مرتکب شده است، بنویسد.

6- متهم با سواد حق دارد خودش پاسخ پرسشها را بنویسد.

7- نمی‌توان از متهمان به طور دسته جمعی تحقیق کرد و باید به صورت انفرادی از آنان تحقیق شود مگر در مواردی که نیاز به مواجهه حضوری است.

8- اگر متهم اتهام وارده را قبول کرد، این امر دلیلی بر ختم تحقیقات نیست چه بسا این اقرار برای فرار سایر همدستان او از مجازات باشد و از طرفی اقرار متهم باید برای قاضی اقناع وجدانی حاصل کند و منطبق با محتویات پرونده باشد. از این رو با نخستین پاسخ و بدون انجام پرسشهای دقیق نمی‌توان به تحقیقات خاتمه داد.

9ـ از متهمان زن با رعایت موازین شرعی تحقیق خواهد شد.